درد مبهم در انتهای فک، لثه های متورم و گاهی حتی سردردهای آزاردهنده؛ این‌ها می‌توانند نشانه‌های هشداردهنده‌ای باشند از دندان عقل نیمه نهفته. این دندان‌های مرموز که درست در آستانه رویش گیر افتاده‌اند، نه کاملاً در دهان ظاهر می‌شوند و نه کاملاً زیر لثه پنهان می‌مانند. همین وضعیت نیمه‌پنهان، آن‌ها را به کانونی برای ایجاد مشکلات مختلف دهان و دندان تبدیل می‌کند. جراحی دندان عقل نیمه نهفته، راهکاری مؤثر و رایج برای رهایی از این دردسرها و پیشگیری از عوارض جدی‌تر است. اگر شما هم با این مهمان ناخوانده انتهای فک خود دست و پنجه نرم می‌کنید، این راهنما را تا انتها دنبال کنید تا با اطمینان خاطر بیشتری قدم در مسیر درمان بگذارید.
دندان عقل نیمه نهفته چیست و چرا باید خارج شود؟
دندان عقل، که به آن دندان مولر سوم هم می‌گویند، معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بیست سالگی می‌روید. اما گاهی اوقات، به دلایلی مانند کمبود فضای کافی در فک یا قرارگیری نامناسب، این دندان‌ها فقط بخشی از تاج خود را از لثه خارج می‌کنند. به این حالت، نیمه نهفتگی می‌گویند. این وضعیت مشکل‌ساز است چون بخشی از دندان که بیرون زده، تمیز کردن را سخت می‌کند. ذرات غذا و باکتری‌ها به راحتی زیر لثه پوشاننده‌ی قسمت نهفته جمع می‌شوند.
مراحل جراحی دندان عقل نیمه نهفته
این جراحی معمولاً توسط دندانپزشک عمومی مجرب یا متخصص جراحی دهان، فک و صورت انجام می‌شود. روند کار به طور کلی شامل مراحل زیر است:
- بررسی و برنامه‌ریزی: ابتدا دندانپزشک با معاینه دقیق دهان و بررسی عکس رادیوگرافی (معمولاً پانورامیک یا CBCT)، وضعیت دقیق دندان نیمه نهفته، ریشه های آن، نزدیکی به اعصاب (مثل عصب دندانی تحتانی) و استخوان فک را ارزیابی می‌کند
- بی‌حسی: جراحی معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. دندانپزشک با تزریق داروی بی‌حسی، ناحیه اطراف دندان را کاملاً بی‌حس می‌کند تا دردی حین جراحی احساس نکنید.
- دسترسی به دندان: پس از بی‌حسی کامل، دندانپزشک با ایجاد یک برش در بافت لثه‌ای پوشاننده دندان، به آن دسترسی پیدا می‌کند. گاهی لازم است بخش کوچکی از استخوان فک اطراف دندان نیز برداشته شود تا دندان به خوبی دیده شود.
- 4. خارج کردن دندان: اگر دندان فضای کافی برای خارج شدن یک‌پارچه نداشته باشد یا ریشه های پیچیده‌ای داشته باشد، دندانپزشک ممکن است آن را به چند تکه تقسیم (سکشن) کند.
- تمیز کردن و بخیه زدن: پس از خارج کردن کامل دندان، حفره دندان (ساکت) به دقت تمیز و شستشو داده می‌شود. سپس لثه برش خورده با بخیه به جای خود برگردانده و دوخته می‌شود.
بیشتر بخوانید: جراحی لثه با لیزر چگونه است؟
دوره بهبودی پس از جراحی
بهبودی پس از جراحی دندان عقل نیمه نهفته معمولاً چند روز تا یک هفته طول می‌کشد، هرچند ترمیم کامل استخوان ممکن است چند ماه زمان ببرد. در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول، تورم و ناراحتی طبیعی است. دندانپزشک برای مدیریت درد پس از جراحی، مسکن‌های مناسب (مانند ایبوپروفن) و برای پیشگیری از عفونت، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. رعایت نکات زیر برای بهبودی سریع‌تر و کاهش خطر عوارض بسیار مهم است:
استراحت: حداقل در ۲۴ ساعت اول از فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.
کمپرس سرد: استفاده از کمپرس یخ روی گونه در فواصل زمانی (مثلاً ۲۰ دقیقه در ساعت) در ۲۴ ساعت اول به کاهش تورم کمک می‌کند.
کنترل خونریزی: گاز استریل گذاشته شده روی زخم را با فشار ملایم گاز بگیرید و طبق دستور دندانپزشک تعویض کنید. خونریزی خفیف و آبکی تا چند ساعت طبیعی است.
رژیم غذایی: در روزهای اول فقط مایعات سرد و غذاهای نرم و سرد (مثل سوپ سرد، ماست، پوره) مصرف کنید. به تدریج و با کاهش درد، غذاهای نرم را اضافه کنید. از نوشیدن با نی، تف کردن و مکیدن پرهیز کنید چون این کارها لخته خون تشکیل شده در حفره دندان را جابجا می‌کند و منجر به حفره خشک (درای ساکت) می‌شود که بسیار دردناک است.
مراقبت از دهان: در ۲۴ ساعت اول مسواک نزنید و دهان را به شدت نشویید. پس از آن، به آرامی مسواک بزنید و از شستشوی ملایم با آب نمک ولرم (نصف قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب) چند بار در روز استفاده کنید.
پرهیزها: حداقل تا ۷۲ ساعت از سیگار کشیدن و مصرف نوشیدنی‌های الکلی اکیداً خودداری کنید. این‌ها بهبودی را به شدت به تأخیر می‌اندازند و خطر عفونت و حفره خشک را افزایش می‌دهند.
نتیجه گیری
جراحی دندان عقل نیمه نهفته ممکن است در نگاه اول ترسناک به نظر برسد، اما در واقع یک اقدام پیشگیرانه و درمانی بسیار رایج و مؤثر است. با انتخاب یک دندانپزشک یا جراح مجرب و رعایت دقیق دستورالعمل های مراقبت پس از عمل، می‌توانید دوره بهبودی را راحت‌تر پشت سر بگذارید. این جراحی نه تنها شما را از درد و ناراحتی فعلی نجات می‌دهد، بلکه از بروز مشکلات جدی‌تر و پرهزینه‌تر آینده مانند عفونت های گسترده، آسیب به دندان های مجاور، تحلیل استخوان یا تشکیل کیست جلوگیری می‌کند. برای انجام جراحی می توانید به بهترین کلینیک دندانپزشکی قیطریه مراجعه کنید.
سوالات متداول
- آیا جراحی دندان عقل نیمه نهفته درد زیادی دارد؟
خیر. در طول جراحی به دلیل بی‌حسی موضعی قوی، شما دردی احساس نمی‌کنید. پس از جراحی نیز ناراحتی و دردی طبیعی است که با داروهای مسکن تجویز شده توسط دندانپزشک به خوبی قابل کنترل است. درد معمولاً در روزهای دوم و سوم به اوج می‌رسد و سپس به تدریج کاهش می‌یابد.
- دوره بهبودی کامل بعد از جراحی چقدر طول می‌کشد؟
ناراحتی و تورم قابل توجه معمولاً ظرف ۳ تا ۷ روز اول به طور چشمگیر کاهش می‌یابد و شما می‌توانید به فعالیت‌های عادی روزمره برگردید. با این حال، ترمیم کامل بافت لثه چند هفته و ترمیم استخوان فک در محل جراحی ممکن است چندین ماه طول بکشد، که این روند بدون درد و ناراحتی خاصی طی می‌شود.
- چه علائمی بعد از جراحی نشانه عفونت هستند و باید به دندانپزشک مراجعه کنم؟
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، حتماً با دندانپزشک خود تماس بگیرید: افزایش شدید درد پس از چند روز اول که با مسکن کنترل نشود، تب و لرز، تورم شدید و فزاینده که بعد از ۳-۴ روز کاهش نیابد، ترشح چرکی از محل جراحی، بوی بد دهان شدید و مداوم که با شستشو برطرف نشود، یا بی‌حسی مداوم در لب، چانه یا زبان (نشانه احتمالی آسیب عصبی). این‌ها می‌توانند نشانه هایی از عفونت یا سایر عوارض باشند که نیاز به بررسی فوری دارند.
مطلب پیشنهادی: برای عفونت دندان چی بخوریم؟